Kurdî  ■  كوردی  ■  عربي
SUN, 13 JUL 2025 09:34 Erbil, GMT +3
پارتی دیموکراتی کوردستان
ئازادی . دیموکراسی . دادپەروەری
 

بە ژمارە؛ تورکمان و شەبەکەکان لەلایەن داعشەوە چەند زیانیان بەر کەوتووە؟
| KDP.info


مووسڵ-KDP.info-  کاتێك ڕێکخراوی داعش لە سووریا و عێراق سەری هەڵدا، بەهۆی ئایینی جیاوازەوە یەکەم ئامانجیان ئەوە بوو کە پێکهاتە ئایینی و ئیتنیکییەکان نەهێڵن، ئەوان پێیان وابوو ئەم ئایینانە ڕێگای خوداناسینیان هەڵەیە.

داعش دەستی بەسەر ناوچەکانی پێکهاتەکاندا گرت، لەوانەش ئێزدی و مەسیحی و کاکەیی و تورکمانی شیعە و شەبەکی شیعە.

ماڵپەڕی فەرمیی پارتی دیموکراتی کوردستان هەمیشە  گرنگیی بە پێکهاتە و ئایین و ئیتنیکە جیاوازەکان داوە و هەمیشە لەگەل مەعاناتەکانیان بووە و ویستوویەتی ئێش و ئازاری پێکهاتەکان بگەیەنێتە شوێنی پێوەندار.

لە یەکەم ڕاپۆرتی ژمارەییدا ماڵپەڕی فەرمیی پارتی بە ژمارە پێشانی دا کە داعش چەندە زیانی بە ئێزدی و مەسیحییەکان گەیاندووە.

تورکمانی شیعە و شەبەکی شیعەش دوو پێکهاتە و نەتەوەن کە داعش زیانی پێ گەیاندوون و ماڵپەڕی فەرمیی پارتی بە ژمارە ئەو زیانانە بڵاو دەکاتەوە.

تورکمانەکان

تورکمان یەکێکە لەو نەتەوانەی کە لە دەستووری عێراقدا بە نەتەوەی سێیەم دادەنرێت و بەپێی پرۆژە دەستووری هەرێمی کوردستان دووەم نەتەوەن. بەشی زۆری ناوچە تورکمانییەکانی سەر بە حکوومەتی عێراق لەو ناوچانەن کە کەوتوونەتە بەر ئامانجی تیرۆر و شانە نووستووەکانی تیرۆریستان.

جوگرافیای تورکمانەکان لە پارێزگاکانی باکوور و ناوەڕاستی عێراقدایە، لەوانە مووسڵ و کەرکووک و دیالە و سەڵاحەدین و، تورکمانی هەولێر کە دەکەونە هەرێمی کوردستانەوە.

لەگەڵ هاتنی داعش، تورکمانەکانیش بێبەش نەبوون لە کاولکاری و ڕەڤاندن و کوشتن و لەنێوبردنی مەزارگەکانیان لە قەزای تلەعفەر کە قەڵای تورکمانەکانە و، لە 17ی حوزەیرانی ساڵی 2014دا داعش دەستی بەسەر ئەو ناوچەیەدا گرت و هەموو جۆرە خراپکارییەکی بەرانبەریان کرد.

بیانووی داعش ئەوە بوو کە ئەمانە مەزهەبیان جیاوازە، هەموویان تورکمانی شیعەن و لەسەر ڕێگا و بیری داعش نین و، لەگەڵ هاتنی داعش دەست بە کوشتنی بەکۆمەڵیان کرا. بەپێی ئامارەکانی ڕێکخراوی تۆڵای بۆ کاروباری تورکمانەکان کە ئاماری مەیدانی و متمانەپێکراوی کۆ کردووەتەوە، 732 کەس لە گۆڕێكی بەکۆمەڵدا ساڵی 2017 دۆزراونەوە.

بەپێی زانیارییەکان، کڕین و فرۆشتنیش بە ژن و ئافرەتەکانەوە کراوە و بەپێی شایەدیی کچە ڕزگارکراوەکانی ئێزدییان، ئەوانەی لە دەست داعش ڕزگار کراون، لە کاتی هاتنی داعشدا زیاتر لە 350 هەزار کەسی تورکمان ئاوارە بوون، 90 هەزار بەرەو دهۆک و دەروبەری ئاوارە بوون و 27 تا 30 بەرەو نەجەف و کەربەلا و 8 هەزاریش بەرەو هەولێر و 4000  هەزار کەسیش لە ناحیەی عەیازیەی سەر بە تلەعفەر ئاوارەی کەمپی یەحیاوای سەر بە ناحیەی لەیلانی کەرکووک بوون و 1000 کەسیش لە هەیکەل و خانووە تەواونەکراوەکانی کەرکووکدا بوون.

بەپێی ئامارەکان، لە کاتی ئاوارەبوونی تورکمانەکاندا بەهۆی نەخۆشی و گەرماوە 13 کەس لە کاتی هاتنیان بۆ کەمپی خازر گیانیان لەدەست دا. هەر لە کاتی پالاماری داعشدا بۆ سەر خەڵکی تلەعفەر؛ ئەوان ئاوارەی چیای شنگالیش بوون و لە ڕێگای سەخت و گەرمدا زیاتر لە 60 منداڵی تورکمان گیانیان لەدەست دا.

هەر لە ئامارەکەشدا ئەوە هاتووە، لە گوندی قەرەقووین لە لای ڕۆژئاوایی شاری مووسڵ لە کاتی هاتنی داعشدا 9 ئافرەتی تورکمان لە ساڵی 2016 لەسێدارە دران و درانە بەر ڕێژنەی گوللەش لەبەر ئەوەی ڕەتیان کردەوە هاوژینی  لەگەڵ چەکدارانی داعش بکەن، هاوکات داعش 20 شوێنی پیرۆز و مەزارگە و حوسەینییە و تەکیەی سۆفییە تورکمانەکانی لەنێو برد.

لە کەرکووکیش لە گوندی بەشیر لە 12ی حوزەیرانی ساڵی 2014 داعش دەستی بەسەر ئەم گوندە تورکمانییەدا گرت لە باشووری کەرکووک کە دانیشتووانەکەی 5 هەزار کەسە و نزیکەی 1200 خانووە. کاتێک داعش هات ڕەتیان کردەوە بگەنە ئەو ڕێکخراوە، داعش دەستی بە کوشتاری گوندەکە کرد و گوندەکەی سووتاند و لاشەی خەڵک لەسەر لێواری شەقامی گوندەکە دەبینرا. بەپێی زانیارییەکانی ڕاپۆرتی ڕێکخراوی تۆلاوی تورکمانی، مەزارگە و شوێنی پیرۆزیان لەنێو بردن و گەنجەکانیش کوژران. لە کەمینێکدا 32 گەنجی تورکمان کوژران و دوای ئازادکردنی ناوچەکە لە گۆڕێكی بەکۆمەڵدا دۆزرانەوە. لە ناوچەی تازەخورماتووش کە تا ئێستا هیچ ئامارێکی فەرمی بۆ ئەو شارە نەکراوە بە سەدان خێزانی تورکمانی ئاوارە بوون و چەندین کەس کوژران و شوێنیان وێران کردوون.

لە 21ی ئۆکتۆبەری 2016شدا لە تەکیەی خانلییەی داقووق فڕۆکە جەنگییەکانی عێراق بەهەڵە بۆردومانیان کرد و زیاتر لە 100 کەس شەهید کران و تا ئێستاش هیچ لێکۆڵینەوەیەک لەسەر ئەو کەیسە نەکراوە.

لە سەڵاحەدینیش لە گوندی بیراوجلی کاتێک داعش دەستی بەسەر ناوچەکەدا گرت 59  کەسی مەدەنیی تورکمانی دەستگیر کرد کە تا ئێستا چارەنووسیان دیار نییە و هەموو ماڵەکانیان و 4 حوسەینییە سووتێنران. لە گوندی قرنازیش 118 خانوو و 3  مەزارگەی تورکمانەکان سووتێنران و لە گوندی جرداغلی 97  خانوو و 3 مەزارگە سووتێنران.

لە پارێزگای دیالە لە ناحیەی جەلەولا 1250 کەس ئاوارە بوون و لە ناحیەی سەعدییە 2000  و لە گوندی شاقرا 400  خێزان ئاوارە بوون.

شەبەک

شەبەک کە وەک کەمینەکی جیاواز لە دەشتی نەینەوادا زمانیان جیاوازە، لە کاتی هاتنی داعشدا، ئەوانیش بوونە قوربانی و بەپێی قسەی غەزوان داوودی شەبەک، زیاتر لە 200 کەس کەوتنە دەست داعش و، خەڵکی گوندی عەمەر سەر بە ناحیەی نەمروود تەبەرق زیارەت و گوندەکانی سەر بە ناحیەی باشووک تا ئیستا چارەنووسیان دیار نییە.

گوتیشی: ''هەر لە کاتی هاتنی داعشدا 57 گوندی کاکەیی سووتێنران، بەڵام ئێستا هەموویان ئاوەدان کراونەتەوە. خەڵکی شەبەک هەموویان ئاوارە بوون، ئێستا دوای ئازادکردنی ناوچەکە 90٪یان گەڕاونەتەوە شوێنی خۆیان و 10%یان لە هەرێمی کوردستانن.

''لە کاتی هاتنی داعشدا ٣ مەزارگەی سەرەکیی ئایینیی لە دەشتی نەینەوا شەبەک تەقێندرانەوە و بەپێی زانیارییەکان هەموو ئەوانەی ڕفێندراون لە شوێنێکی نزیک حەمام عەلیل لە گۆڕ نراون.''

 

ڕاپۆرت: کاروان باعەدری

 




دوایین هەواڵەکان

سەرۆک بارزانی سەرەخۆشی لە بەڕێوەبەری گشتی کەناڵی کوردستان٢٤ دەکات

SATURDAY, 12 JULY 2025 22:07:39

ھەولێر-KDP.info- ئەمڕۆ شەممە، ١٢ـی تەممووزی ٢٠٢٥، سەرۆک مەسعود بارزانی، لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا، سەرەخۆشی لە ئەحمەد زاویتەیی بەڕێوەبەری گشتیی کەناڵی کوردستان٢٤ کرد، بۆ کۆچی دوایی باوکی.

 
کابینەی نۆیه‌م ڕۆژ دوای ڕۆژ خزمەتگوزاریی زیاتری تەندروستی بۆ هاووڵاتیان دابین ده‌كات

SATURDAY, 12 JULY 2025 21:07:48

ھەولێر-KDP.info- لە ساڵی 2019 کابینەی نۆیەمی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتیی مەسروور بارزانی پێکهێندرا، دوای سوێندخواردنی لە بەردەم نوێنەرانی خەڵكی کوردستان، کارنامەیەکی پڕ لە پلان و ئامانجی درێژخایه‌نى پێشکەش بە نوێنەرانی خەڵكی کوردستان کرد و ئامانجی خودی سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و کابینەی نۆیەمیش، کوردستانێکی بەهێز بوو.

 
ڕاگەیێندراوێک لە بارەگای بارزانی بۆ ڕای گشتی

SATURDAY, 12 JULY 2025 21:07:56

ھەولێر-KDP.info- بارەگای بارزانی، پەیوەست بە کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکوومەتی عێراقی فیدڕاڵ، لەسەر یەکلاییکردنەوەی پرسی مووچە و بودجە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان، ڕاگەیێندراوێکی بڵاو کردەوە.

 
سه‌رۆکی ھەرێمی کوردستان سه‌ره‌خۆشى له‌ ڕۆژنامه‌نووس ئه‌حمه‌د زاویتى ده‌كات

SATURDAY, 12 JULY 2025 17:07:31

ھەولێر-KDP.info-  ئه‌مڕۆ شه‌ممه‌ 2025/7/12 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان، له‌ په‌یوه‌ندییه‌كى ته‌له‌فۆنیدا، بۆ كۆچى دواییى خوالێخۆشبوو‌ى باوكیان...

سەرۆکی حکوومەت سەرەخۆشی لە بەڕێوەبەری گشتیی کەناڵی کوردستان24 دەکات

SATURDAY, 12 JULY 2025 16:07:38

ھەولێر-KDP.info-  ئەمڕۆ شەممە، 12ـی تەممووزی 2025، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا، سەرەخۆشی لە ئەحمەد زاویتەیی بەڕێوەبەری گشتیی کەناڵی کوردستان24 کرد، بۆ کۆچی دوایی باوکی.

 


 
© 2023 Kurdistan Democratic Party, KDP

Contact