Kurdistan Democratic Party

Renewal  .  Justice  .  Coexistence


 

ڕەخنەكانی ''ئۆفرا بەنگیۆ'' لە سەركردە كوردەكان

ئیسماعیل بێشكچی

مامۆستای زانكۆی تل‌ئەڤیڤ، پڕۆفسۆر دكتۆر ''ئۆفرا بەنگیۆ''، بابەتێكی نووسیوە و تێیدا ڕەخنەی لە سەركردە كوردەكانی عێراق و سووریا گرتووە.

پڕۆفسۆر ''بەنگیۆ''، لەم بابەتەی خۆیدا باسی لەوە كردووە كە یەكێك لە هۆكارە سەرەكییەكانی دەستپێكردنی هێرشەكانی سەددام لە دژی ئێران ئەوە بووە كە سەددام بەنیاز بوو بازنەی سنوورەكانی عێراق گەورەتر بكات، ڕێكەوتی ئیمزاكردنی ڕێككەوتننامەكەی جەزائیر لە نێوان ئێران و عێراق، 6ی ئاداری 1975-ە.

لەم ڕێككەوتنەدا ئەوەی بۆ سەددام گرنگ بوو ڕێگریكردن و سەركوتكردنی ڕاپەڕینی كوردستانیان بوو، هەربۆیە هەموو مافەكانی عێراقی لەسەر ئاوی شەتولعەرەب ڕادەستی ئێران كرد، بەڵام كاتێك كە سەددام حوسێن هەستی بەوە كرد كە عێراق لە بەرانبەر ئێران بەهێزترە، ئەوكاتە دووبارە دەست دەكاتەوە بە وەرگرتنەوەی مافەكانی عێراق لەسەر ئاوی شەتولعەرەب لە ئێران.

پڕۆفسۆر ''بینگیۆ'' باس لەوە دەكات، 6ی ئاداری 1975 هەمان ئەو ڕێكەوتەیە كە سەددام حوسێن بڕیاری دەستپێكردنی شەڕی دژی ئێرانی داوە. لە ساڵانی 1980كاندا سەددام حوسێن وا هەستی كرد كە خۆی و عێراق لە بەرانبەر ئێران بەهێزن، لە وەرزی پاییزی هەمان ساڵدا سەددام بە هەمان خەیاڵەوە دەستی بە شەڕی دژی ئێران كرد و بڕوای وا بوو كە لەم شەڕەدا شكست بە ئێران دەهێنێت.

شەڕی نێوان عێراق و ئێران تا ساڵی 1988 لەسەر هاوسەنگیی نێوان هەردوولا بەردەوام بوو، لەم شەڕەدا سەركردە كوردەكان لەگەڵ ئێراندا بوون و پشتگیریی ئێرانیان كردووە. پڕۆفسۆر دكتۆر ''ئۆفرا بینگیۆ'' دەڵێت، ئەمە بژاردەیەكی هەڵە بووە و كورد ئەزموونی لەو جۆرە دۆخانە وەرنەگرتووە.

ڕۆژی 16ی ئاداری 1988 سەددام حوسین لە شاری هەڵەبجە لە دژی كورد گازی كیمیایی بەكار هێنا و 6 هەزار كورد لە چەند چركەساتێكدا گیانیان لەدەست دا و بە 10 هەزاران كوردیش بریندار بوون.

بە گوێرەی گوتەی پڕۆفسۆر ''ئۆفرا'' ئەم دۆخە بووەتە هۆی ترسێكی زۆر لای خومەینی، چونكە وا بیری دەكردەوە كە ئەگەری ئەوە هەیە سەددام لە دژی ئێران ئەم جۆرە چەكە بەكار بهێنێت. خومەینی زانیبووی كە هیچ ئامرازێكی خۆپاراستنیان لە بەرانبەر گازە كیمیاییەكان نییە، ئاگربەستیشی كە لە سەرەتای شەڕەوە تا پاییزی 1988 قبووڵ نەكرد، قبووڵی كرد.

پڕۆفسۆر ''ئۆفرا'' دەڵێت، سەركردایەتیی كورد لە شەڕی عێراق و ئێراندا بە هاوپەیمانیكردن لەگەڵ ئێران هەڵەی كردووە و لەو ڕووداوانەی كە دوای ئەم شەڕە ڕوویان داوە، وانەی پێویستیان وەرنەگرتووە، بۆیە دەمەوێت بیروڕای خۆی لەبارەی ئەم نووسینەی پڕۆفسۆر ''ئۆفرا'' ئاشكرا بكەم.

خاڵێك كە پێویستە لە كاتی هەڵسەنگاندن بۆ پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانی كورد و كوردستان گرنگیی پێ بدرێت، ئەوەیە كە كورد و كوردستان پارچەكراو و دابەشكراون، ئەم پارچەبوون و دابەشبوونی كورد و كوردستانە، بووەتە هۆكاری ئەوەی كە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی مەیدان بۆ كورد بەرتەسك بكرێتەوە، بگرە هیچ دەرفەت و دەرەتان بۆ هەڵسوكەوتكردنی كورد ناهێڵێتەوە. كوردستان ساڵی 1639 لە نێوان ئیمپراتۆریەتی سەفەویی ئێران و ئیمپراتۆریەتی عۆسمانییەكان دابەشی دوو پارچە كراوە، بەشی عوسمانییەكانی كوردستان تا ساڵانی 1920 لە سایەی سیاسەتی بەریتانیا و فەرەنسا لە سەردەمی جەمعیەتی میللەتەكاندا لەسەر سێ بەش دابەش كراوە. بەریتانیا (عێراق)، فەرەنسا (سووریا) و توركیا.

ئەم قۆناغە لە ساڵانی 1920 لە سەردەمی جەمعیەتی میللەتەكان (نەتەوە یەكگرتووەكانی ئەمڕۆ) لەلایەن هێزە ئیمپریالەكانی ئەوكاتە (فەرەنسا، بەریتانیا و توركیا) بە هاوكاریكردن و هەماهەنگیكردن لەگەڵ بەڕێوەبەرە عەرەب و فارسەكان جێبەجێ كراوە، یەكێتیی سۆڤییەتیش هانی ئەم پڕۆژەیەی داوە و دەتوانین بڵێین، پشتیوانییشی لێ كردووە. ڕێككەوتنی بازرگانی 16ی ئاداری 1921ی نێوان یەكێتیی سۆڤییەت و بەریتانیا ڕۆڵێكی لەو جۆرەی هەبووە.

كورد لە كاتی تێكۆشانی ڕزگاریی نەتەوەییی خۆیدا كاتێك كە لە هەر دەوڵەتێك داوای هاوكاری و پشتیوانیی كردووە، هەمیشە ڕووبەرووی وەڵامی نا، یان بێدەنگی بووەتەوە، لەو سەردەمەدا حیسابی دەوڵەتەكان بەم جۆرە بووە "ئەگەر وەڵامی ئەرێنیی داواكارییەكانی كورد بدەینەوە، ئەوا ئەم وەڵامەی ئێمە دەبێتە هۆی ئەوەی كە كوردانی بەشەكانی دیكەیش دەست بە تێكۆشانێكی هاوشێوە بكەن، كە ئەمەیش دەبێتە هۆی تێكچوونی پەیوەندییەكانی ئێمە لەگەڵ ئێران، توركیا، سووریا و عێراقدا".

هەر دەوڵەتێك كە كورد بۆ هاوكاری ڕووی تێ کردووە، جا ئەمەریكا بێت یا سۆڤییەت، فەرەنسا، بەریتانیا یا ئەڵمانیا بێت، هەمیشە ڕووبەڕووی وەڵامی نەرێنی بوونەتەوە. ئەمەیش وایكردووە كە لە بواری پەیوەندییە نێو دەوڵەتییەكاندا گۆڕەپانی مانۆر بۆ كورد بەرتەسك بێت یا هەر نەبێت. (سەیری بابەتی جەیمس جێڤری لەبارەی هۆكاری پشتیوانینەكردنی ئەمەریكا لە دەوڵەتی سەربەخۆی كورد بكەن.)

باڵیۆزی پێشووی ئەمەریكا لە توركیا و نوێنەری تایبەتی سەرۆكی ئەمەریكا بۆ كاروباری توركیا، جەیمس جێڤری دەڵێت، هۆكاری سەرەكیی ئەوەی كە ئەمەریكا پشتیوانی لە دەوڵەتی سەربەخۆی كوردی ناكات، ئەوەیە كە هەبوونی ناوچەیەكی سەربەخۆ لە باكووری عێراق، یا باشووری ڕۆژهەڵاتی توركیا یا ڕۆژئاوای ئێران، یانیش باكووری سووریا، كاریگەریی زۆری لەسەر ئەو دەوڵەتانە دەبێت. (نێرینا ئازاد 9.12.2020).

لە لایەكی دیكەوە كاتێك كە كورد لەگەڵ ئێران، سووریا، توركیا، یان عێراق دەستیان بە شەڕ یا تێكۆشان كردووە، دەوڵەتەكانی دیكەیش لە بەرانبەر كورددا هەڵوێستیان نواندووە. لەم قۆناغانەدا لەگەڵ ئەو چوار دەوڵەتەدا، ئەمەریكا و هێزەكانی دیكە وەكو یەكێتیی سۆڤییەت، بەریتانیا، ئەڵمانیا و فەرەنسایش لە بەرەی شەڕدا لە دژی كورد وەستاونەتەوە. تا سەردەمی شۆڕشی ئێران لە ساڵی 1979دا، ئێران و توركیا، ئەمەریكا، عێراق و سووریا لە چوارچێوەی سیاسەتەكانی یەكێتیی سۆڤییەتدا هەنگاویان ناوە، لە دوای ساڵانی 1990 ئەمەریكا و یەكێتیی سۆڤییەت درێژەیان بە سیاسەتی دژەكوردی خۆیان داوە.

لە ڕۆژی ئەمڕۆماندا بۆ نموونە، ڕووسیا لە پەیوەندییەكانی خۆی لەگەڵ كورددا كار بۆ دوورخستنەوەی كورد لە ئەمەریكا دەكات، ئەمەریكایش لە پەیوەندییەكانی خۆی لەگەڵ كورددا بە هەمان شێوە دەیەوێ كورد لە ڕووسیا دوور بخاتەوە. سەیری (چەین چەكۆ، كارتی كوردی ڕووسیا بە سوودی كێ و لە دژی كێیە، لە 8ی 12ی 2020 لە نێرینا ئازاد بڵاو كراوەتەوە).

كاتێك لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بەراورد لە نێوان تێكۆشانی كورد و فەلەستینییەكاندا بكەین ئەم دۆخەمان بۆ ئاشكرا دەبێت، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا تەنیا یەك دوژمنی عەرەبەكانی فەلەستین هەیە كە ئیسرائیلە، بەڵام 22 وڵاتی ئەندامی كۆمكاری عەرەبییش هەرچۆنێك بێت دوژمنی ئیسرائیلن و بێجگە لەمەیش 57 وڵاتی ئەندامی كۆنفڕانسی هاوكاریی ئیسلامی لە دژی ئیسرائیل پشتیوانی لە فەلەستین دەكەن. ئەم دەوڵەتانە هەموویان لە ڕووی ماددی، مەعنەوی، دیپلۆماتیكی و سەربازییەوە هاوكاریی فەلەستین دەكەن.

ئەمە ئەوە دەگەیەنێت، كە عەرەبە فەلەستینییەكان لە نێوان هێزە دۆستەكانی خۆیاندا تێكۆشان دەكەن، كاتێك باس لە هێزی دۆست دەكەین، مەبەستمان تەنیا سووریا، لوبنان، ئۆردن، سعوودییە یا میسر نییە، بەڵكو مەبەستمان لە وڵاتانی ئەندامی كۆمكاری عەرەبی و وڵاتانی ئەندامی كۆنفرانسی هاوكاریی ئیسلامییە. بێجگە لەمەیش پێویستە هەر لەم چوارچێوەیەدا سەیری پەیوەندییەكانیان لەگەڵ ئەمەریكا، ڕووسیا، بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بكرێت.

بۆ كورد دۆخەكە پێچەوانەیە. كورد لە ساڵانی 1920، 1930، 1940 و 1960 لەنێو دۆژمنەكانی خۆیدا تێكۆشانی كردووە، ئێران، توركیا، سووریا و عێراق هەموویان هێزی دژە كوردن، هەمووشیان هەوڵ بۆ بێهێز و لاوازكردنی كورد دەدەن، دابەشكردنی كورد و كوردستان و پارچەكردنی كورد و كوردستان، كوردی بە بێدۆست هێشتووەتەوە و ژمارەی دۆژمنەكانی زۆرتر كردووە. لەگەڵ ئەوەیشدا ناتوانین بڵێین دەوڵەتانی وەكو ئەمەریكا، ڕووسیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا و بەریتانیا دۆستی كوردن، ڕوون و ئاشكرایە كە كورد لە كاتی تێكۆشانی خۆیدا لە هیچ شوێن و جێگەیەك هاوكاریی ماددی، مەعنەوی، سیاسی، دیپلۆماتیكی و سەربازی وەرنەگرتووە.

باس لە هاوكارییەكی زۆر كەمی ئیسرائیل لە ناوەڕاستی ساڵانی 1960 بۆ پێشمەرگە دەكرێت، لەم بارەیەوە زانیاریی پشتڕاستكراوم لە بەردەست نییە، چونكە نە كورد و نە ئیسرائیل لەم بارەیەوە هیچ جۆرە قسەیەكیان نەكردووە. دەگوترێت ئەو هاوكارییە لە ڕێگەی ئێرانەوە پێشكەش كراوە، هەروەها دەگوترێت بۆ گەیاندنی ئەو هاوكارییانە بۆ كورد لە نێوان ئیسرائیل و محەمەدڕەزا شای پەهلەویدا ڕێككەوتنێك ئیمزا كراوە، لە چەند كتێبێكدا كە خوێندوومنەتەوە، چەند خاڵێك لەم بارەیەوە سەرنجی منیان ڕاكێشاوە، بۆ نموونە، هاوكارییەكانی ئیسرائیل لە ڕێگەی ئێرانەوە پێشكەشی پێشمەرگە كراون، بەڵام ڕەزاشا بە ڕێكوپێكی ئەم هاوكارییانەی ڕادەستی پێشمەرگە نەكردووە، ئەگەر بۆ 10 كەس هاوكاری ڕوانە كرابێت، ئەوا دەست بەسەر هاوكاریی 6 تا 7 كەسدا گیراوە و تەنیا هاوكاری بۆ 3 یا 4 كەس ڕادەستی پێشمەرگە كراوە. (سەیر بكەین: جەودەت ئیرئۆغڵو، ستراتیژیەتی مانەوەی ئیسرائیل و كورد).

لەم بارەیەوە، بیروڕای ڕەزاشای پەهلەوی بەم جۆرە بووە: با كوردانی عێراق كێشە بۆ سەددام حوسێن دروست بكەن، بەڵام نابێت هیچ كات بگەنە سەركەوتن. مەلا مستەفا و پێشمەرگە ئاگاداری ئەم دۆخە بوونە، بەڵام هەوڵیان داوە هەرچەند كەمیش بێت، هەر سوودمەند بن لەو هاوكارییانە.

ئیسرائیل ساڵی 1948 دامەزراوە. لەو ڕۆژەیەوە كە ئیسرائیل دامەزراوە، زمانی عەرەبیش لە لایەن بەرپرسانی ئیسرائیلییەوە دانی پێدا نراوە و لە پاڵ زمانی عیبرانیدا زمانی دووەمی فەرمییە. لەنێو ئەنجومەنی نوێنەرانی ئیسرائیلیشدا عەرەبەكان وەكو عەرەب جێ دەگرن. تێكۆشانی كورد لە باشووری كوردستان لە ساڵانی 1960 تا ڕادەیەكی بەرچاو تێكۆشانی پاراستنی زمان و كەلتووری كوردی بووە (سەیر بكەین: چەتین چەكۆ: كاریگەریی ڕێككەوتنی ئاشتی عیبرانی لەسەر كوردستان).

دەكرێت ڕەخنە لەو هاوپەیمانەتییانە بگیرێت كە لە هەرقۆناغێكی سیاسی یا لە سەردەمی شەڕدا كورد لەگەڵ وڵاتانی دیكە ئەنجامی داون، بەڵام ڕەخنەی هەرە گرنگ و جددی ئەوەیە كە سەرەڕای ئەو دۆخە خراپەی كە تێیدان، بۆچی كورد یەكیان نەگرتووە و پێكەوە تێكۆشانیان نەكردووە و خۆیان نەكردووە بە ئەندامێكی خانەوادەی كۆمەڵگەی جیهانی؟ 25ی ئەیلوولی 2017 و 16ی ئۆكتۆبەری 2017 دوو مێژووی گرنگن كە هیچ كات لە بیر ناكرێن.

نابێت لە بیری بكەین، كە بەشێكی كوردستان لە قەفقاسیایش هەیە، كوردستانی نێو سنوورەكانی ئێران لە چارەكی یەكەمی سەدەی 19دا، لەسەردەمی شەڕی ئێران و ڕووسیادا، بە هۆی ڕێككەوتنەكانی 1813 گولستان، 1827 و 1828 توركمەنچای، لە نێوان ئێران و ڕووسیادا دابەشی دوو پارچە كراوە. كوردستانی سوور 1923 و 1929.

كاتێك ئەمڕۆ باس لە دۆخ و ڕووداوەكانی قەرەباخ دەكرێت، كەس ناوی كورد ناهێنێت. لەنێو بەڵگە نێودەوڵەتییەكانیشدا ناوی كورد بوونی نییە، ئەمە لە كاتێكدایە كە بەشێكی زۆری ئەم جۆگرافیایە هی كوردە و كورد پێش  ئازەرییەكان، ئەرمەنی و ڕووسەكان، لەوێ بووە.

لە سەدەی حەفتەمی پێش میلاد لەم ناوچانەدا مادەكان لە دەسەڵات بوونە، لە سەردەمی ناویندا حكوومەتە كوردییەكانی ڕەڤادی و شەدادی لەم ناوچانەدا دامەزراون. پوشكین (1799 تا 1837) لە كاتی سەردانی بۆ ئەرزڕۆم، باس لەوە دەكات كە لەم سەفەرەدا بەو گوندە كوردییانەدا تێپەڕیوە كە یەك لە دوای یەك لە ناوچەكەدا لەسەر ڕێ بوونە، پێویستە شارەزایانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان لێكۆڵینەوە لەسەر ئەم بەڵگە و بابەتانە بكەن، لێكۆڵەری كورد، ''هەژاری شامیل'' لەبارەی سەیاحی كورد، ''ئیبراهیم سەیدیانی'' بابەتی باشی نووسیوە و خوێندنەوەیان دیدگامان لەسەر ئەم بابەتانە بەرفراوانتر دەكەن.

چەند تێبینییەك

لەسەر بابەتێكم لەبارەی هاوكاریی نێوان پەكەكە و حەشدی شەعبی لە هەرێمی كوردستان، ڕووبەڕووی ڕەخنە و هێرش بوومەوە. بیروڕام لە بەرانبەر ئەم ڕەخنە و هێرشانە بەم جۆرەیە: لە ئەڵمانیا و وڵاتانی دیكەی ئەورووپا ژمارەیەكی زۆر كۆچبەری كورد دەژین، بەشی هەرە زۆری ئەم كۆچبەرە كوردانە جەماوەر و لایەنگری پەكەكەن، پەكەكە لەو وڵاتانە بتەوێ و نەتەوێ ملكەچی یاسا و سیستەمی ئەو وڵات و دەوڵەتانەیە و بە گوێرەی یاسا و ڕێساكانیان هەڵسوكەوت دەكات.

لە شارەكانی ئیستانبووڵ، ئیزمیر، بورسا، ئادانا و مەرسینیش كۆچبەری كورد دەژین، كە بەشی هەرە زۆری ئەم كۆچبەرانەیش جەماوەر و لایەنگری پەكەكە و كەجەكەن، لەم شارانەیشدا پەكەكە ملكەچی یاسا و ڕێساكانی دەوڵەتی توركیایە. دۆخەكە لە وان، دیاربەكر، باتمان و شارەكانی دیكەیش بەم جۆرەیە. بەڵام پەكەكە لە هەرێمی كوردستان پابەندی ئەو سیستەمەی كە دامەزراوە، نابێت.

ئەم سیستەمە گچكە دەكات، سووكایەتی پێ دەكات و خۆی لەسەر بەڕێوەبەرایەتیی ئەو سیستەمە فەرز دەكات، ئەمە دۆخێكە كە گرێدراوی نەفسییەت و ڕۆحییەتی كەسی داگیركراوە، گەلی داگیركراوە، ملكەچی هەموو ئەو فەرمان و بڕیارانە دەبێت كە لە دەرەوە بۆی دێن و جێبەجێیان دەكات، بەڵام ئەگەر لەنێو ئەو گەلەدا چینێك یا گرووپێك بیانەوێت دەسەڵات یا ئۆتۆریتەیەك دروست بكەن، ئەوا بێڕێزی پێ دەكات و كار بۆ لەناوبردنی دەكات، چونكە لەلایەن دەوڵەتی سەردەستەوە وا پەروەردە كراوە. دەوڵەتی داگیركراو، بە هەموو شێوەیەك وا پەروەردەت دەكات كە بە چاوی سووك سەیری هەموو شتەكانی گەل بكەیت، لە چۆنێتیی پۆشینی جلوبەرگ، خۆراك، كەلتوور و ژیانی ڕۆژانە، بێڕێزی پێ بكەی، وا دیار دەكرێت كە گەل بۆخۆی ناتوانێت خۆی ئیدارە بكات.

ئەم دۆخە لە هەرێمی كوردستان هەیە، كوردستان داگیركراو نییە، بۆیە ئەم جۆرە پەیوەندییانەی نێوان كەسی داگیركراو و دەوڵەتی سەردەست لە هەرێمی كوردستاندا زیاتر كاریگەرییان هەیە. ئەو شتانەی كە لە 16ی ئۆكتۆبەری 2017 لە كەركووك ڕوویان دا، پێویستە لەم چوارچێوەیەدا خوێندنەوەیان بۆ بكرێت.

ئەوانەی ڕەخنە لە من دەگرن و هێرشی سەر من دەكەن، هیچ كامیان بە پەكەكە ناڵێن كە هەرێمی كوردستان خاوەن دەسەڵات و سیستەمی خۆیەتی، یاسا و ڕێسای خۆی هەیە، تۆیش پێویستە ڕێز لەم یاسا، ڕێسا، سیستەم و دەسەڵاتە بگریت، نابێت هێرشی سەر پێشمەرگە و دامەزراوەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بكەیت.

چۆن ملكەچی یاساكانی هۆڵەندا، ئەڵمانیا و وڵاتانی دیكەی ئەورووپا و توركیایشی، بەم جۆرەیش ملكەچی یاساكانی هەرێمی كوردستان بە. ئەمە شتێكە كە جێگای سەرسووڕمانە. لە نووسینەكەم لەبارەی هاوكاریی پەكەكە و حەشدی شەعبی لە هەرێمی كوردستاندا، باس لە هەشت چالاكیی پەكەكە كراوە، ئەوانەی ڕەخنەیان لە من گرتووە و ڕەچاوی هیچ یەك لەو كردەوانەی پەكەكەیان نەكردووە، ئایا ئەم هەڵوێستە ئەوە ناگەیەنێت كە ئەوانەی هێرشی سەر من دەكەن، پشتیوانی لە هێرشەكانی پەكەكە بۆ سەر پێشمەرگە و بارەگاكانی پارتی دیموكراتی كوردستان دەكەن؟ ئەم هێرش و كردەوانە لە كات و ساتێكدا ئەنجام دەدرێن كە مەسعوود بارزانی بۆ ڕای گشتیی جیهان ڕاگەیاند، كە شەڕی كورد و كوردیان حەرام كردووە و هەروەها لە كات و ساتێكدا كە مەسعوود بارزانی پابەندی ئەم قسەیەی خۆی بووە، ئەمەیش زۆر جێگای سرنج و تێڕامانە. (سەیر بكەن: عابید گۆرسەس- شەڕی برا یا ڕۆحی كۆبانێ؟ لە نێرینا ئازاد بڵاو كراوەتەوە).

بێگومان چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان كورد بە دیالۆگ زۆر گرنگە، بەڵام پێشتر پێویستە دان بەوەدا بنرێت كە هەرێمی كوردستان و دەسەڵاتەكەی، دەسەڵاتێكی دانپێنراوی یاساییە.

لە پڕۆسەی دیالۆگدا ئەو ڕەخنانەی پێویست بن دەكرێت بگیردرێن، ئەمڕۆ سوپای توركیا لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی هەرێمی كوردستاندایە و ژمارەیەكی زۆر بنكە و ناوەندی لە ناوچە سنوورییەكاندا هەیە، لە كاتێكدا كە پەكەكە و كەجەكە دەبوایە كاریان بۆ دوورخستنەوەی سوپای توركیا لەو ناوچانەدا كردبا، بە پێچەوانەوە، زەمینە بۆ بەجێبوونی سوپای توركیا لە ناوچەكەدا خۆشتر دەكەن، چونكە ئەمە ڕوون و ئاشكرایە كە سوپای توركیا هەڕەشەیەكی گەورەیە بۆ سەر هەرێمی كوردستان.

باس لە یاسا و ڕێساكانی هەرێمی كوردستان دەكەین، ئەمە فیدراسیۆنە، لەنێو سنوورەكانی ئەم فیدراسیۆنەدا نابێت ئازادیی ئەنجامدانی تاوان بێت. ئەگەر لەنێو ئەم سنوورانەدا كەسێك كوژراوە، ئەوا فیدراسیۆن پێویستە بە دامەزراوە یاساییەكانی خۆی، دادگاكانی، پۆلیس و داواكاری گشتیی خۆیەوە دەستوەردانی دۆخەكە بكات، ئەگەر ئەمە ناكرێت، هیچ تۆمارێك یا لێكۆڵینەوەیەك لەبارەی جەنایەتەكەدا ناكرێت، ئەوا ناتوانین باس لە فیدراسیۆنێكی ڕاستەقینە بكەین، هەرێمی كوردستان پێویستە هەنگاو بەرەو فیدراسیۆنێكی ڕاستەقینە بنێت.

وەك مرۆڤ، پشتیوانیی ئەو كەسانە، دامەزراوانە و، لایەنە سیاسییانە دەكەم كە باس لە سەربەخۆییی كوردستان دەكەن، هیچ پەیوەندییەكەم لەگەڵ ئەوانەدا نییە كە دەڵێن كورد دەوڵەتی بۆ چییە؟ چونكە ئەمە بیروڕای كورد نییە، بەڵكو بیروڕای دەوڵەتانی داگیركەرە، ناچاركردنی كورد لەلایەن دەوڵەتەكانەوە بۆ گوتن و دەربڕینی ئەم قسەیە، سەركەوتنێكی گەورەیە بۆ ئەو دەوڵەتانە، هەموو ئەو دەوڵەتانە كە بە هاوبەشی گوشار دەخەنە سەر كورد بۆ ڕیگریكردن لە كورد و كوردستانی سەربەخۆ، ئەوەی لە دەستیان دێت درێغی ناكەن.

لە باشووری كوردستان تەنیا بارزانییەكان بەرگری لە سەربەخۆییی كوردستان دەكەن، ئەمە شتێكی نوێ نییە، بەڵكو زیاتر لە 100 ساڵە كە بیروڕا و هزری بارزانییەكان ئەمەیە. باسكردن لە عەشیرەت و شێخایەتی لە كاتێكدا كە باس لە بارزانییەكان دەكرێت، تەنیا بۆ شاردنەوەی ڕۆحی نیشتمانی و نەتەوەییی بارزانییەكانە كە ئەمەیش كارێكی هەڵە و هەڵخەڵەتێنەرە. باسكردن لەمانە، مانای ئەوە نییە كە پشتی من بە پارتییەك (پارتی دیموكراتی كوردستان) بەستراوە، بەڵكو بە مانای پشتیوانیكردن لەم بیروڕا و هزرەیە و بەهێزكردنی ئەم بیروڕا و هزرەشە.

ئەوانەی ئەندامی وەقفی ئیسماعیل بێشكچین، چ ئەوانەی لەنێو شاندی پەرلەمانتاراندان یا ئەوانەی كە ئەندامی بەڕێوەبەرایەتین، هەموویان بە خۆبەخشی كار دەكەن، شتێكی گچكە بۆ دابینكردنی پێیداویستییەكانی خانەوادەكەم بە من دەدەن، بێجگە لەمانە، دوو یا سێ كارمەند هەبوون كە مووچەی مانگانەیان هەبوو، دۆخی لقی دیاربەركی وەقفەكە بەم جۆرەیە، لقی هەولێری وەقفی بێشكچی، لقێكی جیاوازە كە بە گوێرەی یاساكانی هەرێمی كوردستان دامەزراوە.

لە ماوەی 100 ساڵدا دەكرێت بەهۆی ڕووداوە جیاوازەكانەوە ڕەخنە لە پارتی دیموكراتی كوردستان بگیرێت، ڕەخنە لە ئیسماعیل بێشكچیش دەگیرێت، وەقفەكەیش قابیلی ڕەخنەلێگرتنە. من چیم كردووە هەموویان ڕوون و بەرچاون، كار و چالاكییەكانی وەقفەكەیش لە بەرچاون، داهات و خەرجییەكانیشی لە بەرچاون، وتەی ناوھێنان بە مووچەخۆرانی بارزانی، وتەیەكی بێمانایە، لە سەرەتای ئەم بابەتەدا باسم لەوە كردبوو كە بەهۆی نووسینی بابەتێكەوە لەبارەی هاوكاریی پەكەكە و حەشدی شەعبی ڕەخنەی زۆرمان لێ گیراوە، چەندین پەیام و نووسینیش بۆ پشتگیریی من نووسران، سوپاسی ئەوانە دەكەم.

وەرگێڕانی: ئەردەلان گۆران