ژیان طاهر زێوه‌ی
ژ پره‌نسیپێن هه‌ری سه‌ره‌كیێن سیستمێن دیموكراسی هه‌بوونا ئازادیا بیرورا، رێزگرتنا به‌رامبه‌ر، یەکسانیا ماف و ئەرکان، سه‌روه‌ریا یاسایێ، دادپه‌روه‌ری، هه‌ست كرن ب به‌رپرسایه‌تیێ و شه‌فافیه‌ت و راستگوبوونا ده‌ستهه‌لاتێیه. ده‌ستهه‌لاتێن سه‌ركه‌فتی د سیستمێن دیموكراسیدا ئه‌ون یێن كو ژ بۆ رازیكرنا جڤاکێ هه‌می وان پره‌نسیپان دكه‌نه بنەمایێ ئه‌دائا كارێ خۆ. ئه‌ڤ كلتووره د هه‌می ده‌وله‌تێن پێشكه‌فتیێن رۆژئاڤادا دهێته دیتن و ب كلیلا سه‌ركه‌فتن و پێشكه‌فتنێت ده‌ستهه‌لاتێت وان دهێته هژمارتن. ئێك ژ پیڤه‌رێن هه‌لسه‌نگاندنا حوكمرانی و ده‌ستهه‌لاتا سه‌ركه‌فتی چاوانی و چه‌ندا‌تیا بكارئینانا وان پره‌نسیپایه د ماوێ حكمرانیێدا ژ لایێ كه‌سانێن خودان شیان و سیستماتسكڤه‌یه. ئه‌ڤ پرەنسیپە و ئەڤ شێوازێ حوکمرانیێ ب زه‌حمه‌ت ل ولاتێن جیهانا سێیێ ب گشتی و ل رۆژهه‌ڵاتا ناڤین بتایبه‌تی دهێته دیتن.
ئه‌وا دوهی په‌رله‌مانێ كوردستانێ و خه‌لكێ هه‌رێمێ ژ سه‌روكێ حكومه‌تێ رێزدار مه‌سرور بارزانی دیتی، ژ تایبه‌تمه‌ندیێن كه‌ساتیه‌كێ رۆژهه‌لاتی نه‌بوو، به‌لكو ژ سالووخەتێن دیموكراتەکێ راسته‌قینه بوو كو ب كریار سه‌لماند باوه‌ری ب پروسا دیموكراسی و جوداهیا دناڤبه‌را ده‌ستهه‌لاتاندا هه‌یە. کاک مەسرور بارزانی باش دزانیت كو ده‌ستهه‌لاتداره‌كێ سه‌ركه‌فتی ئه‌وه یێ كو د ئاریشێن خه‌لكی بگه‌هیت، باوه‌ری بخۆ و شیانێت خۆ هه‌بیت و خودانێ ئاخفتنا خۆ بیت، ڤیان و شیانا كاركرنێ دگه‌ل په‌رله‌مانی هه‌بیت، تێگه‌هشتنه‌كا باش ژ نوینه‌رێن هه‌لبژارتیێن خه‌لكی هه‌بیت، شیانێت گوهدانا ده‌نگێن نه‌رازی هه‌بیت و ب سینگەکێ بەرفرەھ و ب ئەقل و مەنتق بەرسڤا وان بدەت، ل هه‌مبه‌ر قه‌یرانان راوستیت و خو لبه‌ر بگریت و ب هەمی شیانان بزاڤا نەهێلانا وان بکەت، هه‌ر وه‌سا بزانیت كو خه‌لكی ئه‌و ماف هه‌یە ژ چاوانیا كار و ئه‌دائا وان هایدار ببیت. کاک مەسرور بارزانی باش تێدگەهیت كو هه‌بوونا شه‌فافیه‌تێ د هه‌می بوارێن حكومرانیێدا ئەگەرێ پێشڤه‌چوون و به‌رده‌وامبوونا حكومه‌تێیە و ڕێگر و بەربەستە ل هەمبەر دیاردا گەندەلیێ. ژ به‌ر هندێ، جه‌نابێ وی هه‌ر ژ ده‌ستپێكا ئەرکێ خۆ وەک سەروکێ ئەنجومەنێ وەزیران هه‌بوونا شه‌فافیه‌تێ و ئەنجامدانا چاكسازیێ كریه درویشمەکێ سەرەکیێ به‌رنامێ كارێ خۆ.
دوهی ب هاتنا ناڤ هۆلا په‌رله‌مانی و مانا وی د روینشتنا په‌رله‌مانیدا بۆ ماوێ پتری ده‌هـ ده‌مژمێران و وه‌رگرتن و به‌رسڤدانا هه‌می پرسیارو گازندێن په‌رله‌مانتاران ب سینگه‌كێ به‌رفره‌هـ و ب شێوازه‌كێ شارستانی، به‌رچاڤكرنا روون و راستگویانه‌یا هه‌می گیروگرفت و كیماسیێن كو ل هه‌مبه‌ر ئه‌دائا كارێ حكومه‌تێ هه‌نە و ب ژیری و سه‌رده‌میانه ملێ خو دایه بن بارێ به‌رپرسیاره‌تیێ و ب شێوه‌كێ سیستماتیك و پێشكه‌فتی به‌حس ل رێكێن چاره‌سه‌ریا گرفتان كری، جه‌نابێ وی شیا سیمایه‌كێ جوان و درست ژ كلتوورێ دیموكراسیه‌تا راسته‌قینه نیشا خه‌لكێ هه‌رێما کوردستانێ ب تایبه‌تی و یێ عیراقێ ب گشتی بده‌ت. ئەڤە ژی پێنگاڤەکا گەلەک گرنگ بوو ژ بۆ بنەجھتربوون و خورتتربوونا پێگەهێن دیموکراسیێ ل هەرێما کوردستانێ.