رێكان سەباح
پرۆژەی دیموكراتی گەلان كە پەكەكە لە رێگای پەیەدە و پاشكۆكانییه‌وه بەڕێوەی دەبات، جگە لەوەی ناكۆكیی قووڵی لەگەڵ رزگاربوونی نەتەوەی كورد هەیە لە بەشەكانی كوردستان، بە پشتبەستن بە رەتكردنەوەی پرۆژەی نەتەوەیی "دەوڵەت نەتەوە"، لەئێستادا بووه‌تە مەترسی لەسەر دیمۆگرافیای كوردستان لە بەشەكانی تری كوردستان بەتایبەتی لە رۆژئاوای كوردستان، پاش ئەوەی ئەم پرۆژەیە بە پراكتیكی لە رۆژئاوای كوردستان كاری لەسەر كرا، ئەوەی بووە جێگای سەرسوڕمان، ئەم پرۆژەیە لە پراكتیكدا هاوردەی عەرەبی بەرێژەی مەترسیدار لێكەوتەوە بۆ نێو شارەكان و، كوردی لە رێگای "سەربازیی ناچاری، گوشاری سەر هێزی سیاسیی كورد و رۆژنامەنووسان و چالاكوانان و خەڵك" گەیاندە ئاستێك كە بەرێژەیەكی مەترسیدار خەڵك لە شارەكانی رۆژئاوای كوردستان، پارێزگای حەسەكە و قامشلۆ، كۆبانێ و عەفرین، كۆچ دەكەن بۆ توركیا و ئەورووپا و لوبنان هتد.. ئەمەش جگە لەوەی لە شارەكان رێژەی كوردی بۆ ئاستێكی مەترسیدار كەم كردووه‌تەوە، هاوردەی ئاوارە عەرەبەكانیشی بەدوای خۆیدا هێناوە بۆ ناو شارە و ناوچەكانی كوردنشینەكان.
ئەو بەرزبوونەوەی رێژەی عەرەب و كەمبوونەوەی رێژەی كورد لەسەر ئاستی رۆژئاوای كوردستان، لەژێر ناوی پرۆژەی كۆمەڵگای دیموكراتی گەلان، بەتەواوی هاوشێوە بووە لەگەڵ ئەم پرۆژانەی كە لەژێر ناوی عه‌ره‌باندندا بەرێوە دەچێت، بەشێوەیەك كە پێشتر ئەو عه‌ره‌باندنه لە رێگای داگیركەر و بە شێوازی جۆراوجۆره‌وه لە تەرەفی دەسەڵاتداری دەوڵەتی داگیركەر بەڕێوە دەچوو، بەڵام لەئێستادا رێك ئامراز و رێگاكانی لەژێر ناوی پرۆژەی كۆمەڵگای دیموكراتیك بەردەوامە، بەنموونە بەرزبوونەوەی رێژەی عەرەب لە شارەكانی رۆژئاوای كوردستان، بەرزبوونەوەی رێژەی عەرەب لە ناو ئاسایشی شارەكاندا، بەرزبوونەوەی رێژەی عەرەب لە ئیدارەدانی شارەكان، بەرزبوونەوەی لەناو ڕیزه‌كانی یەپەگەدا، هه‌ڵبه‌ت زۆر روونە كە ئەم پرۆژەیە لەژێر ناوی كورددا ئامانجدارە، بەتایبەت لە پاش سەرژمێرییه‌كه بە ڕوونی سیماكانی دەردەكەوێت.
لەئێستادا لە ناوچەكانی رۆژئاوای كوردستاندا، پەیەدە له هەوڵی ئەوەدایە سەرژمێری بكات لە شارەكانی رۆژئاوای كوردستان، ئەم سەرژمێرییە بە تەواوی سیمای دیاری پەكەكەی ئاشكرا كرد، كە چ ئامانجە لە سووریا و رۆژئاوای كوردستان، كه دەیەوێت لەژێر ئەو هەلومەرجە سەختە و كۆچە زۆرەی كوردان لە رۆژئاوای كوردستاندا، بەتەواوی بقۆزێتەوە بۆ بەدیكۆمێنتكردنی رێژەی كورد لە شارەكانی كوردستاندا، بۆئەوەی بەڵگە بخاتە بەردەم دەسەڵاتی ئێستا و داهاتووی سووریا؛ ئەمەش نەك تەنها كورد لە هەموو مافەكان بێبەش دەكات، بەڵگەی مێژوویی دەخاتە ڕوو كە كورد كەمینەیەكە لە شارە كوردنشینەكان لە سووریا.
بۆیە لەوكاتەدا دەبێت كورد ئاگاداری ئەو پیلانە مەترسیدارە بێت لەژێر ناوی پەیەدە و پەكەكەدا، كە ئامانجی رەشكردنەوەی كوردە بۆ هەمیشە لە رۆژئاوای كوردستاندا. ئەگەر لە ئێستادا كورد لەسەر ئەو گەمە مەترسیدارانەی پەكەكە نەیەتە دەنگ و لەتەك ئەو بەدۆكۆمێنتكردنە "سەرژمێری" نه‌یه‌تە دەنگ، ئەوا بەڵگەیەكی مەترسیدار دەبێت لەدەست داگیركەرانی كوردستاندا. بۆیه گرینگه لەسەر ئاستی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان، لەسەر ئاستی حكوومەتی كوردستان، چ لەسەر ئاستی رێكخراوه‌كانی كۆمەڵگای مەدەنی و حزبەكان لەسەر ئەو پرسە بێنە جواب و رێگا بەدیكۆمێنتكردنی و سەرژمێرییە نەدەن لەژێر ناوی كورددا سزا ده‌درێت.
هاتنه ده‌نگ و ڕێگریكردن له‌و پرۆسه گوماناوییه‌ی به ناو سه‌رژمێری، كه به په‌یام و به‌یاننامه‌ش بێ، پێویسته تێیدا بە كارێكی مەترسیدار و دوور لە ویستی كوردستانیان پێناسە بكرێت، بۆ ئەوەی هەركاتێك ئەو بەڵگەنامەیە دژی كورد بەكار هات، ئه‌م په‌یامانه لە دژی ئه‌نجامه‌كانی سه‌رژمێرییه‌كه بەكار بهێنرێتەوە و ئامانجەكانی نەپێكی.