فازڵ میرانی
هەڵبەت دەوڵەتان بە شێوازی جیا جیا دروست دەبن. كەرەستەی سەرەكیی دروستكەری هەر دەوڵەتێكیش دواجار گەل و خاك و حكوومەت و ددانپێدانانی نێودەوڵەتییە. لە مێژوودا دەوڵەت زۆر دروست بوون، بەشێكیان مەحف بوونەوە و بەشێكیان ماون و هەندێك بەم دواییانە دروست بوون و هەندێك لە ئایندەدا دروست دەبن. بۆ نموونە عێراقی نوێ كاتێ بووە قەوارەیەكی سیاسی كە بووە عەرشی هاشمیی فەیسەلی یەكەم.
بۆ منێك كە ژیانی شەخسی و سیاسیی خۆم وەك كوردێك لەم عێراقەدا بەسەر برد، ئەو دەمانەی دەرفەتی گفتوگۆ هەبوو مەیلی گقتوگۆم هەبوو، كاتێكیش دەكەوتینەبەر پەلامار، بۆ داكۆكی لە گەلەكەم دەستم دەدایە تفەنگ، رەنگە پێویست نەبێ بە بیر خۆم و یان خەڵكی بهێنمەوە كە ناخۆشترین هەڵوێست ئەو كاتانە بوو كە دەستم دەدایە تفەنگ و ناچار دەبووم ئەو راستییە شەرح بكەم كە شەرحكردنی نەدەویست، ئەویش ئەوەبوو كە ئێمە قوربانیی دەوڵەتی عێراقی خۆمان بووین. خۆ ئەگەر عێراق دەوڵەتی خۆمان نەبووبێت و بێگانە بووبێت، ئەوە مەسەلەكە قسە و باسێكی جیاواز هەڵدەگرێ.
ئێمه قەت لەم عێراقەدا بە چاوی ئینسافەوە تەماشا نەكراین. هەمیشە لە خۆمم دەپرسی، گەلی ئێمە چیی بەسەردەهێنرا ئەگەر شۆڕشی نەبوایە و مقاوەمەتی نەكردبایە. چۆن وەك جووتیاری بێ پشت و پەنا لە ژێر قامچی دەرەبەگدا پشتیان دەشكاندین. بە هەموو زمانێك هەوڵمان دا شەرحی حال و مەزڵومیەتی خۆمان بۆ نوخبەی سیاسیی عێراق بەیان بكەین. بە حیزبەكانی موعارەزەی ئەوكاتمان دەگوت (كە قەرار بوو شەریكی قەوارەی سیاسیی نوێ بین لە عێراقدا،) ئێمەی ئەنفالكراوی بەگاز خنكێنراوی كۆمەڵكوژ كراو، هیچ مەسئولیەتێكتان ناخەینە ئەستۆ جگە لە دووبارەنەكردنەوەی سیاسەتەكانی رژێمی پێشوو.
ئێستایش دەپرسین ئەم هەموو داخلەدڵییە بەرامبەر ریفراندۆم لە پای چی؟ بۆ لە بەردەم راگەیاندنەكان بە جۆرێكی وا دیپلۆماسیانە دەدوێن كە ئەگەر قبووڵیان بێت بێ قەناعەتە و ئەگەر رەتیشی بكەنەوە بە تامی تەخوینە.
دەسەڵاتدارانی عێراق لە شەریكایەتییەكی كاتی و مەرجدار و بە منەت بترازێ، قەت هیچیان پێشكەشی كورد نەكرد. هەمیشە شعوریان دەداینێ بەوەی ئێمە غەریب و نامۆین تەنانەت بە پێوەری مەزهەبی و تائیفییش. هەمیشە تێیان دەگەیاندین كە بە لای ئەوانەوە ئێمە تەنیا بەشێكین لە دیمەنێكی مەقبوول لە سەر ئاستی نێودەوڵەتی، دەنا راستییەكە شتێكی دیكەی جیاوازە.
لە هیچ شەریعەتێكی ئاسمانی و زەمینیی هاوچەرخدا نەهاتووە كە مافی ئازادیی گەلان تاوانە. ئەم تێفكرینە بەسەرچووە تەنیا لای ئەو عەقڵیەتانە ماوە كە هێشتا مەست و بێهۆشی ئەفسانەن و دەیانەوێ خەڵكی دیكەش وەك ئەوان مەست و بێهۆش بن. مەعلومیشە ئەو كەسەی لەگەڵ حەق و راستی دژبەر بێت، جیا لەوەی واقع چەواشە دەكات، لەگەڵ ناراستیشدا دەكەوێتە دژبەری. كەسێكیش بۆ تاهەتایە نەتوانێ لە نێوان دوو سەنگەردا خۆی یەكلایی بكاتەوە، ناكرێ بچیتە سەر رەئی.
ئاخر چ لۆژیكێك لەوەدایە هەوڵ بدەن ئێمە بۆ فكر و دنیابینییەك ملكەچ بكەن كە لە دوای رووخانی رژێمی پێشوو و تا ئێستا هیچ خێروبێریكی لێ شین نەبووە و هیچ ئومێدێكی لێ چاوەڕوان ناكرێ.
ریفراندۆم و سەربەخۆیی مافە و هیچ ئازادییەكیش نادرێ و پێشكەش ناكرێ و ئەوانیش هیچ شك نابەن تا پێشكەشمانی بكەن. بەڵام كاتێ بەو دەمگەرمییە دژی ریفراندۆم دەوەستنەوە و تەخوینی ئێمە دەكەن، حەق وایە بۆ تەنیا جارێكیش لە خۆیان بپرسن ئەرێ بۆچی لە كۆتاییی رێگایەكی درێژدا بەم ئاكامە گەیشتین. وەڵامەكەی روونە: چونكە لە نزیكەوە برینی رابردوومان بەركەوتەوە. ئەو برینەی شەریكەكانمان لە موعارەزەی عێراقی شاهیدییان بۆ دا و بەڵێننامەیان لەگەڵ ئیمزا كردین و، بەڵام مەرەكەبی كاغەزی بەڵێننامەكە تەنیا تا رووخانی رژێمی پێشوو بڕی كرد و ئیدی كاڵ بووەوە.
ریفراندۆم نە دیعایە و نە هەوڵی پەردەپۆشی كێشەی شەخسێكە وەك هەندێ كەس بە هەڵە تەفسیری دەكەن. بەڵكو تاكە دەوا و دەرەتانە بۆ رێگرتن لە بەهەدەرچوونی زیاتر و قوربانی زۆرتر و دووباره‌بوونه‌وه‌ی لاپەڕەیەكی دیكەی خوێن و ئازار و ژێردەستەیی لە بن شیعارگەلێكی بێ جەدوا و درۆزنانەدا. كاتەكەشی لە هەر تەوقیتێكی نزیكدا بۆ بەستنەوەی نییە بە مێژوویەكەوە كە بە خوێن نووسیوومانە. چونكە ئێمە هەموو رۆژەكانمان مێژویین. ئەو رۆژانەی تێپەڕین و ئەوانەش كە بەڕێوەن.
بسم الله الرحمن الرحیم
"یاأیها الذین آمنوا كونوا قوامین بالقسط شهداء لله ولو على أنفسكم"
صدق الله العظیم.
لە ڕۆژنامەی هەولێر وەرگیراوە